Nền tảng Kinh Thánh của Chức vụ Giáo hoàng

Mỗi khi một vị giáo hoàng qua đời và một vị giáo hoàng mới được bầu chọn, mọi ánh mắt đều đổ dồn về Rôma. Trong những ngày đầy biến động như vậy, nhiều người Công giáo cũng như ngoài Công giáo thường suy ngẫm về bản chất của chức vụ giáo hoàng. Liệu định chế cổ xưa này có bắt nguồn từ thời các Tông đồ? Và nếu có, thì đâu là dấu vết trong Kinh Thánh? Bài viết này sẽ cố gắng trả lời những câu hỏi đó bằng cách khám phá các lý do để tin rằng chính Chúa Kitô đã thiết lập chức vụ giáo hoàng.

“Trên Tảng Đá Này…”

Từ “giáo hoàng” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ đại páppas, nghĩa là “cha”. Hiểu biết của người Công giáo về chức vụ giáo hoàng bắt đầu từ việc nhìn nhận rằng Chúa Giêsu đã trao cho Thánh Phêrô một sứ mạng đặc biệt về quyền giảng dạy và quyền làm cha thiêng liêng:

“Khi đến vùng Xêdarê Philipphê, Đức Giêsu hỏi các môn đệ rằng: ‘Người ta nói Con Người là ai?’ Các ông thưa: ‘Kẻ thì nói là Gioan Tẩy Giả, kẻ thì bảo là Êlia, có người lại cho là Giêrêmia hay một trong các vị ngôn sứ.’ Đức Giêsu lại hỏi: ‘Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai?’ Ông Simon Phêrô thưa: ‘Thầy là Đấng Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống.’ Đức Giêsu nói với ông: ‘Này anh Simon, con ông Giôna, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: anh là Phêrô, nghĩa là Tảng Đá, trên tảng đá này Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khóa Nước Trời: dưới đất anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy.'” (Mt 16,13-19)

Trong cuộc đối thoại này, cả Simon Phêrô và Chúa Giêsu đều tuyên xưng điều gì đó về căn tính của người kia. Trước tiên, Phêrô tuyên xưng Đức Giêsu là “Đấng Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống”. Danh hiệu “Kitô” là từ Hy Lạp của “Messiah” trong tiếng Do Thái, có nghĩa là “Đấng được xức dầu”. Như vậy, Phêrô nhìn nhận Giêsu là Đấng kế vị vương quyền của vua Đavít (x. 2 Sm 7,8-17; Tv 89,3-4; 132,11).

Về phần mình, Chúa Giêsu gọi Simon con ông Giôna là Phêrô – Tảng Đá – mà trên đó Người sẽ xây Hội Thánh. Trước thời Kitô giáo, từ Hy Lạp “petros” chỉ đơn thuần nghĩa là đá. Hai học giả Tân Ước Curtis Mitch và Edward Sri giải thích:

“Tên gọi [Phêrô] là một danh hiệu biểu tượng mà Chúa Giêsu ban cho Simon, loan báo vai trò độc nhất của ông trong kế hoạch của Thiên Chúa… Trong tiếng Aram, chắc chắn Chúa Giêsu dùng cùng một từ ‘kepha’ (nghĩa là tảng đá lớn) cả khi nói đến Phêrô và ‘tảng đá’ trên đó Hội Thánh được xây.” (The Gospel of Matthew, tr. 207)

Sau lời tuyên bố ấy, Chúa Giêsu trao cho Phêrô “chìa khóa Nước Trời”. Đây là ám chỉ rõ ràng đến triều đại vua Đavít, nơi viên quan giữ chìa khóa được xem là tể tướng, tức là người đứng đầu trong vương triều. Phêrô vừa tuyên xưng Chúa Giêsu là Con Vua Đavít, thì nay được Người thiết lập làm quan tể tướng.

Bối cảnh Cựu Ước của hình ảnh này là Isaia 22, nơi Thiên Chúa thay thế quan Shebna bằng Eliakim:

“Ngày ấy, Ta sẽ gọi đầy tớ Ta là Êlia-kim, con trai Khin-ki-gia. Ta sẽ mặc áo cho y, sẽ thắt đai lưng cho, sẽ trao quyền bính vào tay y… Ta sẽ đặt chìa khóa nhà Đavít trên vai y. Y sẽ mở ra thì không ai đóng được, y sẽ đóng lại thì không ai mở được.” (Is 22,20-22)

Cũng như Êlia-kim, Phêrô được trao quyền “cầm buộc và tháo cởi” thay mặt Vua. Và Vua ở đây không phải là người thường, mà chính là Đấng Kitô – Con Thiên Chúa hằng sống!

Quyền Tối Thượng của Phêrô

Một số người Tin Lành cho rằng người Công giáo đã xây dựng toàn bộ thần học về chức vụ giáo hoàng chỉ dựa vào một đoạn Tin Mừng (Mt 16). Nhưng thực ra, Tân Ước nhiều lần nhấn mạnh vai trò nổi bật và quyền hành riêng biệt của Phêrô:

• Mt 10,2: Phêrô được xưng là “đứng đầu” (prōtos) trong danh sách các Tông đồ.

• Mt 14,22-33: Phêrô là người duy nhất đi trên mặt nước đến với Chúa.

• Mt 17,24-27: Giới chức Do Thái hỏi riêng Phêrô về việc nộp thuế Đền Thờ.

• Mc 16,7: Sau khi sống lại, thiên thần truyền cho phụ nữ báo tin cho “các môn đệ và Phêrô”.

• Lc 5,1-10: Chúa dùng thuyền của Phêrô để giảng dạy và gọi ông “đánh cá người”.

• Lc 22,31-32: Chúa cầu nguyện riêng cho đức tin của Phêrô.

• Lc 24,34: Chúa sống lại hiện ra với Phêrô trước các tông đồ khác.

• Ga 20,4-6: Dù đến mộ trước, môn đệ yêu dấu vẫn nhường Phêrô vào trước.

Sách Tông Đồ Công Vụ cũng khẳng định điều này:

• Cv 1,15-26: Phêrô chủ trì việc chọn người thay Giuđa.

• Cv 2,14: Phêrô giảng thuyết trong ngày lễ Ngũ Tuần.

• Cv 3,6-12: Phêrô chữa người què – phép lạ đầu tiên.

• Cv 5,1-11: Phêrô tuyên án Anania và Saphira.

• Cv 10: Phêrô mở đường truyền giáo cho dân ngoại.

• Cv 15: Trong Công đồng Giêrusalem, Phêrô đứng lên nói và tất cả im lặng lắng nghe.

Nhà hộ giáo Dave Armstrong tổng kết: “Tên Thánh Phêrô được nhắc đến trong Tân Ước nhiều hơn tất cả các Tông đồ khác cộng lại – 191 lần.”

Một Mục Tử Duy Nhất

Lý do lớn khiến Chúa Giêsu thiết lập chức giáo hoàng là để bảo đảm sự hiệp nhất của Giáo Hội. Nếu không có một quyền bính chung cục, các cộng đoàn Kitô giáo khác không thể bảo đảm chân lý của giáo lý mình.

Ngay cả Chính Thống giáo – dù chấp nhận quyền giám mục và kế vị Tông đồ – cũng không thể triệu tập công đồng đại kết nào kể từ năm 787 (Công đồng Nicêa II), một phần vì thiếu sự công nhận quyền tối thượng của đấng kế vị Phêrô.

Chính vì vậy, trong Ga 10,16 Chúa Giêsu phán:

“Tôi còn có những chiên khác không thuộc ràn này. Cả những chiên ấy tôi cũng phải đưa về. Chúng sẽ nghe tiếng tôi và sẽ chỉ có một đàn chiên và một mục tử.”

Mục tử duy nhất, trước tiên, là chính Chúa Giêsu. Nhưng trong một nghĩa thứ yếu, điều này cũng áp dụng cho Phêrô, khi Chúa nói với ông: “Hãy chăn dắt chiên của Thầy” (Ga 21,16). Động từ “chăn dắt” (poimaine) giống với từ “mục tử” trong Ga 10.

Chúa trao cho Phêrô vai trò mục tử – không phải thay thế Chúa, nhưng là đại diện và người quản lý của Ngài.

Kết thúc Tin Mừng Gioan là hình ảnh Phêrô kéo lưới với 153 con cá lớn (Ga 21,9-11). Theo Thánh Giêrônimô, 153 tượng trưng cho các dân tộc trên thế giới – Phêrô là người mang về tất cả vào một mẻ lưới không rách, tức là Hội Thánh duy nhất và phổ quát.

Kết Luận

Chúa Giêsu muốn Hội Thánh Ngài hiệp nhất trong đức tin và thực hành, nên Ngài đặt Phêrô và những người kế vị làm mục tử trần thế – người giữ gìn Hội Thánh như “cột trụ và nền tảng của chân lý” (1 Tm 3,15).

Từ thế kỷ thứ nhất, các Giáo phụ như Thánh Clementê Rôma, Thánh Inhaxiô Antiôkia, Thánh Irênê Lyon và Thánh Cyprianô Carthago đã làm chứng về chân lý của sự kế vị Tông đồ và quyền giáo hoàng. Là người Công giáo hôm nay, chúng ta nên cảm tạ Chúa vì hồng ân quý giá của chức vụ giáo hoàng – tảng đá mà quyền lực tử thần không thể thắng được.

Đọc Thêm:

• Joe Heschmeyer, Pope Peter: Defending the Church’s Most Distinctive Doctrine in a Time of Crisis, Catholic Answers Press, 2020

• Erick Ybarra, The Papacy: Revisiting the Debate Between Catholics and Orthodox, Emmaus Road Publishing, 2022

• Bằng chứng Kinh Thánh cho quyền tối thượng của Phêrô – Catholic.com

• Thẩm quyền của Giáo hoàng – Phần I

• Thẩm quyền của Giáo hoàng – Phần II

Tác giả: Clement Harrold có bằng Thạc sĩ Thần học tại Đại học Notre Dame (2024) và Cử nhân tại Đại học Phanxicô Steubenville (2021). Bài viết của ông từng xuất hiện trên First Things, Church Life Journal, Crisis Magazine, và Washington Examiner.